In ons eerder blogbericht van 15 maart 2020 zetten we reeds uiteen dat - anders dan in andere landen - in België de noodtoestand niet kan uitgeroepen worden. In België kan daarentegen gewerkt worden met bijzondere machten die toelaten dat verregaande wetgevende bevoegdheden van het parlement (de wetgevende macht) overgedragen worden aan de regering (de uitvoerende macht). Deze bijzondere machten vinden hun grondslag in artikel 105 van de Grondwet: ‘De Koning heeft geen andere macht dan die welke de Grondwet en de bijzondere wetten, krachtens de Grondwet zelf uitgevaardigd, hem uitdrukkelijk toekennen.’
Opdat gewerkt kan worden met bijzondere machten, dient aan een aantal voorwaarden voldaan te zijn.Ten eerste moet er sprake zijn van dwingende redenen die de machtiging kunnen verantwoorden.Ten tweede is het doel en het voorwerp van de bijzondere machten nauwkeurig omschreven.Ten derde kan de machtiging maar gelden voor een beperkte periode.In de mate voorbehouden aangelegenheden worden overgedragen aan de uitvoerende macht, moet daarenboven voorzien worden in een regeling waarbij de door de uitvoerende macht getroffen maatregelen binnen relatief korte termijn na hun bekendmaking bekrachtigd worden door de wetgevende macht.
Tot nu toe waren enkel federale volmachtwetten en -besluiten gekend. De coronacrisis verandert dat.
Bijzondere machten op het federale niveau.
Aan de regering Wilmès - een tijdelijke minderheidsregering met gedoogsteun vanuit de oppositie - zullen in het kader van de bestrijding van het coronavirus bijzondere machten toegekend worden. Aan de regering zouden tijdelijk (periode van 3 à 6 maanden) brede bevoegdheden (lees: o.a. het aanpassen van wetten) toegekend worden om de coronacrisis kordaat aan te maken. Voor wat buiten de bevoegdheden van de bijzondere machten valt, zal het gewoon regelgevend traject moeten doorlopen worden. Het lijkt erop neer te komen dat in de coronamateries een federale regering met superbevoegdheden bestaat en in materies daarbuiten ... een onmachtige minderheidsregering. Een vreemd spagaat!
De bijzondere machtenwet staat donderdag op de agenda van de Kamer. Meer volgt hierover!
Bijzondere machten op Vlaams niveau.
Op 24 maart 2020 werd het decreet van 20 maart 2020 over maatregelen in geval van een civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid (1) gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad (zie hier).
In artikel 5 wordt de Vlaamse regering gevolmachtigd om dwingende termijnen te kunnen verlengen of opschorten, of procedurele verplichtingen tijdelijk aan te passen:
‘In geval van een civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid als vermeld in artikel 4 kan de Vlaamse Regering nadere regels uitwerken voor de opschorting, het stuiten of de verlenging van proceduretermijnen of de tijdelijke aanpassing van procedurele of administratieve verplichtingen in diverse decreten en de uitvoeringsbesluiten erbij.’
Inmiddels werd op 20 maart 2020 de civiele noodsituatie met betrekking tot de volksgezondheid door de Vlaamse regering vastgesteld (zie hier) en werd op 20 maart 2020 een besluit in uitvoering van artikel 5 van de het decreet van 20 maart 2020 aangenomen (zie hierover ons eerder blogbericht).
Bijzondere machten op het niveau van het Waalse gewest.
Het Waalse Gewest nam inmiddels 2 decreten aan:
De Waalse regering nam inmiddels 3 besluiten bij bijzondere machten aan:
Bijzondere machten op het niveau van de Franstalige gemeenschap.
De Franstalige gemeenschap nam op 17 maart 2020 een decreet aan tot toekenning van bijzondere machten aan de Regering in het kader van de gezondsheidscrisis in verband met het Covid-19 coronavirus (zie hier).
Bijzondere machten op het niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Op niveau van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden inmiddels 2 ordonnaties aangenomen: