Beoordelingskader onherstelbare en onvermijdbare schade aan natuur in VEN-gebied op komst

Conform artikel 26bis §1, eerste lid Natuurbehoudsdecreet mag een overheid geen toestemming of vergunning verlenen voor een activiteit die onvermijdbare én onherstelbare schade aan de natuur in VEN-gebied kan veroorzaken.

Dit is de zgn. verscherpte natuurtoets of de VEN-toets.

Rechtspraak neemt aan er voor de VEN-toets geen schadedrempel geldt (in tegenstelling tot de passende beoordeling die uitgaat van een betekenisvolle aantasting). Voor de VEN-toets dient dus elke vorm van schade aan de natuur, hoe beperkt ook, in rekening te worden gebracht.

Het ontbreken van een schadedrempel zorgt in de praktijk voor heel wat moeilijkheden. Zo kan bij direct ruimtebeslag binnen het VEN-gebied de schade aan de natuur eenvoudig(er) worden begroot in vergelijking met indirecte effecten (bv. in het kader van stikstofdepositie).

De Vlaamse Regering tracht hier nu een mouw aan te passen door middel van het besluit over de beoordeling van schade aan de natuur in het VEN, zoals (een eerste maal) goedgekeurd op 7 juli 2023.

De Vlaamse Regering wil met dit besluit het schadebegrip uit de VEN-toets objectiveren en duidelijke handvaten ontwikkelen voor de inhoudelijke beoordeling ervan.

De grondslag daarvoor zit vervat in artikel 26bis, §1, derde lid Natuurbehoudsdecreet, waarin wordt gestipuleerd dat de Vlaamse regering kan bepalen hoe moet aangetoond worden dat een activiteit geen onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN kan veroorzaken.

Met het besluit worden vooreerst enkele principes vastgelegd voor de invulling van het schadebegrip.

Schade aan de natuur in het VEN-gebied kan bestaan uit schade aan natuurlijke habitats die voorkomen in het VEN-gebied of schade aan een leefgebied van een soort dat voorkomt in het VEN-gebied. In de nota bij het besluit wordt verduidelijkt dat schade aan een individuele soort of een leefgebied van een soort buiten het VEN-gebied (zoals een foerageergebied van een soort die voornamelijk binnen VEN-gebied voorkomt) onder het toepassingsgebied van het Soortenbesluit valt en niet via de VEN-toets moet worden beoordeeld.

Voor de beoordeling van de schade kan rekening gehouden worden met milderende maatregelen die verbonden zijn aan het beoogde project / activiteit en maatregelen die zijn opgenomen in bestaande plannen of programma’s die betrekking hebben op het natuurbehoud.

Indien vaststaat dat een project / activiteit onvermijdbare schade aan de natuur kan veroorzaken, dient te worden aangetoond dat die schade herstelbaar is. Anders dient de vergunning of toestemming te worden geweigerd.

Schade is volgens het besluit herstelbaar wanneer:

(a) een herstel mogelijk is op de plaats van de beschadiging met een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardige habitat of een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardig leefgebied;

(b) binnen een zo kort mogelijke termijn vanaf de aanvang van de activiteit / de uitvoering van de fysieke ingreep een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardige natuurlijke habitat of een kwantitatief en kwalitatief gelijkaardig leefgebied tot stand komt.

Zowel spontaan herstel als herstel door de uitvoering van fysieke ingrepen of natuurbeheermaatregelen door de aanvrager of derden kunnen in aanmerking worden genomen.

Tot slot bevat het besluit een aantal elementen waaraan een beoordeling van de vraag of er sprake is van onvermijdbare en onherstelbare schade aan de natuur in het VEN moet voldoen.

Het besluit zal nog ter advies worden voorgelegd aan de MINA-raad en de Raad van State.

Meer informatie hierover vindt u hier terug.