ChatGPT (vooralsnog) totaal onbetrouwbaar als juridische zoekmachine

Als je een juridische vraag stelt aan ChatGPT lijkt het antwoord indrukwekkend. Lijkt, want het antwoord is in werkelijkheid totaal fictief.

Ik heb vandaag deze vraag gesteld aan ChatGPT:

'Graag zou ik verwijzingen krijgen naar Belgische rechtsleer en rechtspraak over de impact van een nieuwe interpretatie van een wetsbepaling op diegenen die hebben gehandeld volgens de oude interpretatie'.

Dit is het antwoord:

'In de Belgische rechtspraak en rechtsleer is de vraag hoe nieuwe interpretaties van wettelijke bepalingen invloed hebben op personen die hebben gehandeld volgens eerdere interpretaties een belangrijk onderwerp. Er is een onderscheid tussen de theorie van retroactieve en niet-retroactieve werking van interpretaties.

Hieronder geef ik een overzicht van enkele bronnen die je mogelijk kunnen helpen bij je zoektocht naar Belgische rechtsleer en rechtspraak over dit onderwerp.

1. Non-retroactiviteit van wetgeving en rechtszekerheid

De non-retroactiviteit van wetten en de rechtszekerheid zijn belangrijke principes in het Belgisch recht. Dit betekent dat wetten en interpretaties in principe geen terugwerkende kracht mogen hebben. Dit wordt vaak besproken in de context van artikel 2 van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt dat wetten geen terugwerkende kracht hebben, tenzij anders bepaald. De rechtsleer wijst erop dat dit principe ook geldt voor nieuwe interpretaties van wetsbepalingen.

Referentie:

• S. Ruttens, “Retroactiviteit en de nieuwe interpretatie van rechtsnormen”, in Tijdschrift voor Privaatrecht, 2020, afl. 2.

• D. Hubeau, “De rol van de interpretatie in de Belgische rechtsorde”, in Rechtskundig Weekblad, 2019, p. 450.

2. Vertrouwensbeginsel

Het vertrouwensbeginsel speelt een belangrijke rol in de bescherming van degenen die handelden in overeenstemming met een eerdere interpretatie van de wet. Wanneer personen te goeder trouw hebben gehandeld volgens een oudere interpretatie, kan het vertrouwensbeginsel bescherming bieden tegen negatieve gevolgen van een nieuwe interpretatie.

Referentie:

• P. Wéry, "Het vertrouwensbeginsel in het Belgisch bestuursrecht", in Cahiers du Conseil d’État, 2016, afl. 207.

• J. Schroeder, “Vertrouwensbeginsel en retroactieve toepassing van nieuwe interpretaties in het Belgisch recht”, in Juridische Actualiteit, 2017.

3. Rechtszekerheid en overgangsrecht

Overgangsrechtelijke bepalingen kunnen van belang zijn bij het invoeren van nieuwe interpretaties van de wet. De rechtszekerheid vereist dat de wetgever of de rechter een geleidelijke overgang mogelijk maakt of een regeling treft voor handelingen die zijn verricht volgens de oude interpretatie.

Referentie:

• L. Cornelis, "Rechtszekerheid en het overgangsrecht in de Belgische rechtspraak", in Tijdschrift voor Belgisch Overgangsrecht, 2021.

4. Belgische Grondwettelijk Hof

Het Grondwettelijk Hof heeft in verschillende arresten benadrukt dat een nieuwe interpretatie van een wetsbepaling geen retroactieve werking mag hebben, tenzij de wetgever of de rechter expliciet heeft bepaald dat dit gerechtvaardigd is. Het Hof heeft vaak geoordeeld dat de rechtszekerheid en het vertrouwensbeginsel voorop staan bij het toepassen van nieuwe interpretaties.

Referentie:

• Arrest nr. 17/2014 van het Grondwettelijk Hof: Dit arrest bevestigt dat een nieuwe interpretatie van een fiscale regeling niet met terugwerkende kracht mag worden toegepast.

• Arrest nr. 28/2018 van het Grondwettelijk Hof: Dit arrest behandelt de impact van nieuwe juridische interpretaties op bestaande contractuele verhoudingen.

5. Cassatierechtspraak

De Belgische Hof van Cassatie heeft zich meerdere keren uitgesproken over de werking van nieuwe interpretaties van wetten. De algemene lijn in deze rechtspraak is dat nieuwe interpretaties slechts prospectief (toekomstgericht) mogen worden toegepast om rechtsonzekerheid te vermijden, tenzij specifieke omstandigheden retroactieve toepassing rechtvaardigen.

Referentie:

• Cassatie, 27 mei 2016, Arr.Cass., waar de toepassing van een nieuwe interpretatie van een arbeidswet onderwerp van discussie was.

• Cassatie, 14 juni 2020, inzake de impact van nieuwe fiscale interpretaties.

6. Wetenschappelijke publicaties en handboeken

Veel handboeken over Belgisch publiekrecht, burgerlijk recht of bestuursrecht besteden aandacht aan de rechtsleer rond de retroactieve werking van nieuwe interpretaties. Hierin wordt vaak verwezen naar de concepten van rechtszekerheid, vertrouwensbeginsel, en het overgangsrecht.

Handboeken:

• J. Lievens, Overzicht van het Belgisch publiekrecht, Kluwer, 2020.

• R. Stevens, De interpretatie van de wet in het Belgisch recht, Intersentia, 2018.

Je kunt naar deze bronnen kijken voor een diepere analyse van het onderwerp. Ook de rechtsdatabanken zoals Jura of Strada Lex kunnen nuttig zijn om rechtspraak en bijkomende literatuur te vinden die betrekking heeft op specifieke gevallen van nieuwe interpretaties in het Belgisch recht'.

Dat ziet er straf uit, maar de rechtspraak en de rechtsleer waarnaar wordt verwezen ... bestaat niet.